ԴԵՄ ԵՄ – «Կուտակային կենսաթոշակների մասին» ՀՀ օրենքի պարտադիր բաղադրիչի կիրառման արդյունքում առաջ եկող հիմնախնդրներ

Ձեզ ենք ներկայացնում «Կուտակային կենսաթոշակների մասին» ՀՀ օրենքի պարտադիր բաղադրիչի կիրառման արդյունքում առաջ եկող հիմնախնդրների ցանկը:

1. Օրենքում սահմանված պարտադիր բաղադրիչը հակասահմանադրական է: Օրենքի պարտադիրության սկզբունքը խախտում է Սահմանադրության 8-րդ հոդվածով ամրագրված անձի սեփականության իրավունքը, 31-րդ հոդվածով ամրագրված անձի ազատությունը և 14.1-րդ հոդվածով ամրագրված խտրականության դեմ արգելքի մասին դրույթները: Օրենքը նաև խախտում է սահմանադրական մեկ այլ սկզբունք՝ անձանց սոցիալական վիճակը չի կարող վատթարանալ բարեփոխումների արդյունքում: Սահմանադրությամբ սահմանվում է նաև, որ քաղաքացու կողմից իրականացրած վճարների տնօրինումը պետությունը պարտավոր է վերցնել իր վրա, իսկ տվյալ օրենքով այդ ֆոնդերի տնօրինումը տրվելու է մասնավոր կազմակերպությունների:

2. Օրենքը սահմանում է տարիքային խտրականություն, որի հետևանքով գործատուներին ավելի ձեռնտու կլինի աշխատանքի ընդունել մինչև 1974թ-ը ծնվածներին: Սա նաև Սահմանադրության 14.1 հոդվածի խախտում է:

3. Օրենքը արհեստականորեն խնդիրներ է առաջացնում գործատուի և աշխատողի միջև, քանի որ, նվազեցնելով փաստացի աշխատավարձը՝ հարկադրում է գործատուին ավելացնել աշխատավարձը կամ նվազեցնում է աշխատողի վարձատրությունը իր կատարած աշխատանքի դիմաց, որը նվազեցնելու է աշխատողի աշխատանքային կատարողականությունը:

4. Պետության կողմից 5%-ի վճարումը պետբյուջեից կամ քաղաքացու կողմից վճարած գումարների վրա միայն գնաճին հավասար տոկոսագումար վճարելը անտրամաբանական է, քանի որ պետբյուջեն նույնպես գոյանում է քաղաքացիների հարկերից:

5. Պետության կողմից ֆոնդերի երաշխավորությունը հիմնվում է պետբյուջեի վրա, որը նույնպես անտրամաբանական է, քանի որ քաղաքացուց գանձված մի գումարով երաշխավորվում է գանձված մյուս գումարի ապահովությունը:

6. Մեծ խնդիր է ֆոնդերի տնօրինումը օտարերկրյա, առավել ևս, մասնավոր կազմակերպություններին տրամադրելը, որը կնպաստի գումարների երկրից դուրս գնալուն և մեծ ռիսկեր կստեղծի դրանց կորստի համար: Օրենքում շատ են թերի ձևակերպումները ընդհանրապես ֆոնդերի կառավարման և նրան թափանցիկության առումով:

7. Հաշվի առնված չէ այլ երկրների դառը փորձը, որոնք կանգնել են այդ ֆոնդերի կորուստի առաջ, գրանցել են մեծ կորուստներ և պարտադրված վերադարձել են նախկին համակարգին:

8. Հաշվի առնված չեն դեֆոլտի կամ այլ տնտեսական ճգնաժամերի դեպքում գոյություն ունեցող ֆինանսական ռիսկերը: Նման իրավիճակներում պետությունն ի վիճակի չի լինելու իր ստանձնած երաշխավորությունները իրականացնել նույնիսկ՝ ողջ բյուջեի հաշվին: Օրենքը երաշխավորում է ֆոնդերի միայն 80 տոկոսը այն էլ պետբյուջեի միջոցների հաշվին:

9. Հաշվի առնված չեն աշխատաշուկայի ռիսկերը: Օրինակ՝ գյուղատնտեսության կամ նման այլ ոլորտների աշխատողները չեն ընդգրկվելու այդ նախագծի մեջ:

10. Հայտնի չեն չաշխատող մարդկանց կենսաթոշակների գոյացման մեխանիզմները:

11. Հաշվի առնված չեն աշխատող կանանց երեխա ունենալու դեպքում չվճարումների հետևանքով առաջ եկած խնդիրները: Արդյունքում, սա նպաստելու է ծնելիության նվազմանը: (Իսկ չաշխատող կանանց դեպքում ոչ մի օրենքով նախատեսված չէ նրանց սոցիալական խնդիրների պաշտպանվածությունը երեխաներ ունենալու և պահելու համար: Նրանք զրկված են այն բոլոր արտոնություններից, որոնք ունեն աշխատող կայանք և չկա դրանց փոխհատուցող որևէ այլ համակարգ: Դա հանգեցնում է դեմոգրաֆիական մեծ խնդիրների:)

12. Այս վճարը գանձվելու է նաև նվազագույն աշխատավարձից, որը սահմանում է մարդու կարիքների բավարարման նվազագույն շեմը: Արդյունքում չի ապահովվում օրենքով սահմանված նվազագույն շեմը: Սա նվազագույն աշխատավարձը հարկելու մեկ այլ դրսևորում է:

13. Այս օրենքը նաև անուղղակիորեն նպաստելու է ստվերային տնտեսության աճին, քանի որ խրախուսում է մարդկանց պաշտոնապես ամրագրել նվազ աշխատավարձ հարկային մեծ բեռից խուսափելու համար:

14. Տվյալ պահին մարդկանց սոցիալական բեռի ավելացումը կնպաստի նաև հերթական արտագաղթի ալիքին: Եվ խնդիրը ոչ միայն բեռի ծանրության մեջ է, այլև իշխանության նկատմամբ անվստահության չափաբաժնի մեծացման մեջ:

15. Նման կարևորություն ունեցող և համաժողովրդական բնույթի հարցերը պետք է դրվեն հանրային քննարկման: Որոշում ընդունելու համար էլ պետք է անցկացնել նաև հանրաքվե, քանի որ փոփոխվում է ոչ միայն ներկա, այլև ապագա սերունդների ֆինանասկան ճակատագիրը:

16. Հաշվի առնված չէ ընտանեկան բյուջե գաղափարը: Այսինքն, ընտանիքի ընդհանուր եկամուտը և ծախսերը ըստ անձերի քանակի: Դրա փոխարեն միայն հիմք է ընդունվում անձի ամսական եկամուտը, ինչը այս օրենքի պարագայում անհավասար ֆինանսական արդյունքների է հանգեցնում:

17. Հաշվի առնված չեն մարդկանց ընթացիկ աշխատանքային և վարկային պարտավորությունները և հեռանկարային վարկային նպատակները: Սա նշանակում է առկա վարկային և աշխատանքային հարաբերություններին պետության կողմից ուղղակի միջամտում, քանի որ կատարվում է աշխատավարձի իջեցում և քանի որ մարդիկ, ովքեր արդեն ստանձնել են վարկային պարտավորություններ, հարկադրված են փոփոխել դրանք՝ հաշվի առնելով հարկային այս լրացուցիչ բեռի ավելացումը:

18. Օրենքն ուղղակիորեն խրախուսում է ՀՀ քաղաքացիությունից հրաժարումը, քանի որ թոշակի գումարը ստանալու համար արտերկրում բնակվող անձը պետք է հրաժարվի ՀՀ քաղաքացիությունից: Երկքաղքացիություն կիրառող երկրի համար սա անտրամաբանական է և ոչ իրավաչափ:

19. Այս լրացուցիչ ֆինանսական բեռը ստիպելու է նաև անհատ ձեռներեցներին և գործարարներին կատարել իրենց մատուցած ծառայութունների գների բարձրացում, քանի որ մի մասը հարկադրված է լիելու բարձրացնել աշխատավարձերը: Այսինքն, տեղի կունենա հերթական գնաճ առանց այն էլ ամենօրյա գնաճ ունեցող երկրում:

20. Գանձումը իրականացվելու է չհարկված գումարից, այսինքն՝ աշխատավարձի չհարկված չափից, որից հետո թոշակ ստանալուց գումարները կրկին հարկվելու են: Սա չի տեղավորվում ոչ մի տրամաբանության մեջ:

21. Չկա վստահություն, որ այդ գումարները քաղաքացիները հետ են ստանալու այնպես, ինչպես ներկայացնում է կառավարությունը: Օրենքի կամավոր կիրառումը միայն կարող է վստահություն առաջացնել մարդկանց մոտ, այլ ոչ թե կառավարության հավաստիացումները: Նույնիսկ Օրենքի պարադիր կիրառությունից մեկ երկու ամիս առաջ բացակայում է հստակ տեղեկատվություն մեր գումարները կառավարող ֆոնդերի մասին: Նման համակարգեր ներդնելուց առաջ պետք է վերականգնել վստահությունը կառավարական կառույցների հանդեպ, ինչը չի կարող արվել միայն հայտարարություններով:

22. Քաղաքացու կողմից անհայտ ֆոնդերին վճարվող գումարների դիմաց քաղաքացին չի ստանում շուկայական – բանկային տոկոսադրույք, որը նա կարող էր ստանալ իր գումարն իր ընտրությամբ ազատորեն ներդնելու հնարավորություն ունենալու դեպքում, այսինքն ստանալու ենք բանկային տոկոսից ցածր տոկոս:

23. Քաղաքացուն ընձեռնված է ֆոնդ ընտրելու սահմանափակ իրավունք, որը նա կարող է իրականացնել շատ կարճ ժամկետում գրավոր եղանակով, ուստի այդ ժամկետում որևէ գործողություն չանելու դեպքում քաղաքացու փոխարեն ընտրությունը կատարելու է պետական մարմինը, սա ըստ էության քաղաքացուն ընձեռնված ձևական իրավունք է, որի իրականացման պայմանները այն վերածում են գրեթե անիրականանալի՝ փաստացիորեն պետական մարմնին տալով քաղաքացու փոխարեն ֆոնդ ընտրելու հնարավորությամբ:

24. Սահմանված տոկոսները անհիմն բարձր են և չեն կարող լինել պարտադիր: Մարդ իրավունք ունի կամավոր ընտրել բարեկեցիկ կենսաթոշակ ստանալ կամ չստանալը, քանի որ պետությունը պարտավոր է ապահովել նվազագույն կենսաթոշակ: Բնականաբար նվազագույն թոշակի ապահովման համար պիտի լինեն պարտադիր մուծումներ, որոնք և բոլոր քաղաքացիները անում են սոց. վճարի տեսքով: Իսկ բարեկեցիկ, այսինքն՝ նվազագույնից ավել թոշակ ստանալու համար պետք է լինի կամավոր վճարումների համակարգ, այլ ոչ թե պարտադիր: Ընդ որում մինչ այժմ այդ նվազագույն կենսաթոշակի ապահովման համար բոլորը կատարել են սոց. վճարումներ համաձայն սերունդների համերաշխության սկզբունքի: Եվ այդ մուծումները հիմա էլ շարունակելու ենք կատարել՝ ուղղակի միասնական եկամտային հարկի տեսքով, երբ եկամտահարկը և սոց վճարը միավորվեցին միասնական եկամտային հարկ անվան տակ:

25. Սահմանված տոկոսները անտրամաբանական են, քանի որ 1974թ-ի ծնվածն էլ է մուծում 5-10%, 18 տարեկան, նոր աշխատաշուկա մտնողն էլ է մուծելու 5-10%: Առաջինը մուծելու է 23 տարի երկրորդը 40: Անհամաչափությունն ակնհայտ է:

Եվ այս ցանկը շարունակելի է:

Դ!ԵՄ ԵՄ թիմ